Search


Jun 24, 2017

Views From My Window: Thlirna


Ka piengcham July 15, 2017-a tlangzar hman ngei dinga ka thuziek thlang khawm bu khatna buotsai dinga thutlukna ka siem thut leiin ka artikul hluihai dap khawm le rem khawmin ka buoi char char a, ka hriet naw karin Inrinni tukin a mi lo nang dĕr tah a. DT-a insuo ding artikul ziek chu hril lo, ziek ding thupui khom ka la ngaituo hman naw leiin tuta kar chu inphat el ka tum a. Ka hang ngaituo non leh, dam zing sia tum hlen lo chuh a pa naw thlakin ka hriet si a. “Takchapa!” tiin ka hang insang mar a, zing nisa suok ruolin ka computer hmaah ka thrung a, ka lekhabu insuo tum chanchin hung phor met ka tum a nih.

Kum 21 top a zawna India ram puo tieng kan thang hnungin 1997 khan Delhi tlangah kan hung kir a. Chu taka inthoka voisun chen hin Delhi Thurawn (DT) a insuo ding thu poimaw le tlo dinga ka ngai artikul ka ziek ngat ngat a. A hmaa ka ziekhai le tiem chun 1500 chuong zet a lo intling khawm ta a. Hienghai ringot khom hi lekhabu-in khor pum inla, bu 50 chuong ding a ni tah. Topic hrang hranga rem khawma a bu-a sut ka tumna a sawt ta a, sienkhom kum 15 sung hi Baibul prawzekin a hluolan leiin thaw thei loin ka la um a. Tu hin ‘KA TUKVERA INTHOKIN’ (VIEWS FROM MY WINDOW) ti hming chawia Sinlung Academy of Letters (SAL) hminga bu iemani zat sut phot tum a nih. Bu hrang hrang sutna tumtuhai (sponsors) hming inchuon ni bok a tih.

Bu khatnaa hin sakhaw tieng ngha thusep le artikul 50 a chuong a. Pathien nina le hming, sîr hrang hranga inthoka thlirna le a thiltum hlenna dinga hmangruoa mi a hmang dan hai; Setanin a lampui dal le sut chat tuma thrang a lak dan le Remruottu Mak a nina anga mihriem hmanga a thiltum a hung hlen suok dan hai; ringna umzie le ringnaa kalchawihai tonhriet chi hrang hrang dam; Sinai Constitution le Sinai Trening Sikul poimaw chungchuongna dam; mihriem lungrila chatuon a sie umzie dam; machi le kristien nina poimawzie dam; Joba lekhabu dilsutna dam; Beroi kohran le eini kohran danglamzie dam; trongkam indik lo ei hmang leia thutak ei sukbuongbar dan dam; piengthar umzie thlirna dam; inthawina hringin umzie a nei nawzie dam; Tirko Paula phungsorna dam; theulawzi thar- tina, thabo, sekibusuok, sekhonhan theulawzi dam; Kana tonhriet umzie dam; hmunhnok pek suok thratzie dam; Pentecost ni umzie dam; Paula le Peter tonhriet khaikhinna dam; ringna umzie le ringnaa kalchawihai tonhriet dam; sir hrang hranga kros umzie thlirna dam; le thil dang dang khum a nih.

Desk Computer (PC) le Laptop ka hmangna hi kum 23 vel a lo ni ta a. Chu sung chun laptop 8 ka hmang chul ta a; PC lem chu voi ieng zat top am a mi sepeka kan siemtir le a thara ka thlak ka hriet seng ta nawh. Computer a siet zatin ei fimkhur hle ei ti khomin document iemani zat chu pendrive le hum dan chi hrang hranga ei hum theinghil amanih hman lo iemani zat chu a bo ngei ngei a. 2002-2007 sunga Baibul inlet kan bei ngor tak tak lai chun boruoka inthoka dotu le sukse tumtu an tam zuol amanih ti dinga a um leiin, ka zing thoa computer ka hong charin Pathien kuomah inhlanin, a huol himna ka hni a, zan rilah ka khâr ding pha lawmthu ka hril bok a. Boruok zai hmanga veng himtu dingin New York-a um ka naupa James Lalropui Keivom-in Carbonite le ka computer a hung suizom a. Voi khat chu virus trium deuin ka computer a hung rŭn a, a thara thlak hlol ngai khopin a sop a. Vangneithlak takin Carbonite hmanga ka document po po khah kan hum a ni leiin internet hmangin ni nga sungin kan hmu kir nawk vong a nih. Pathien thilsiem makzie hi a hmang dan ei hriet inthuk po leh a makzie ei hriet inthuk pei el ding a lo nih. DV lampui hraw hi a khokham khop el. Sienkhom, Pathien lunginsietna ropuizie inlangna ding vong a nih.

Computer le internet hmanga boruok zaia thil inthon zung zung theia ei um hnung hin nasa takin mihriem ei inthlada a, ei document tam tak chu zieka kol nachang ei hriet naw leiin, computer khawl a thok naw chun ai mit thlong ang hlol ei ni a, hmang thei loa a se lem chun, chu hlauh chu! Chun, zieka thil inchik dan ei hriet hma chun ei hrietzingnaa innghat ei ni leiin ei thil hriet a sawt a, ei thu le hla hlui, Oral Tradition ei ti po po hi chuong anga hrietna an lo inhlan sawng a nih. Zieka thil inchik dan ei hung thiem hnung chun ei hung inthlada a, hriet zing theina tha fei dan a hung zalh tiel tiel a, a tawpah zani lai thil el khom ei inchik pei naw leiin ei hriet dan a mumal ta naw hlak a nih.

Hieng tieng panga hin eini rawi hi sa borala boral ei nih. Ei chanchin invoi a, hriet nuoma thu le hla indon le rikawta sie tumna lungril put ei văng a, voi khat voi hnih thawhai khomin sie thrat nachang ei hriet naw tlangpui. India ram puo tienga kum 21 a zawna posting-a kan suok sung khan India hmarsak, abikin Zo hnathlakhai laia thil tlung poimawa ka hriet, Indian newspaper-a inthoka ka hmu thei po po chu chep thlain, file-ah clippings ka sie pei a, HPC Movement thil ringot khom Baibul neka sa ding hiel ka khawl hman a nih. A hnung daih, 2010 May-a DT Editor-in Martar Ni chanchin ziek dinga a mi ngen chun a chanchin hre ding awma ka hriet taphot telefawn le mail-ah ka’n don a, ka hlawsam dĕr a. A tawpah clippings ka kolhai ka dap khawm a, Martar Ni (Martyrs’ Day) ti khah ka ziek a nih. A tiem an um ngŭt rĕk dim!

Chanchin bu amanih magazine-a thuziek thra ei insuohai hi a thrat lai zingin a lo hmutu mi tlawmte chauh tiem a hlaw bak chu a tukah hriet fuk a hlaw naw nghal a, a pamhmai em em. Lekhabua sut a ni ruok chun kum tam tak hnung chen khomin mi tam takin an trangpui bakah ram le hnam le khawvel ta dingin ro hlu le malsawmna hnar a ni zui pei thei. Mihriema ei hung pieng hin mi tinin mani tawkah tonhriet ei nei seng a, chuonghai chu thrang la hung thar peihai trangkaipui dinga inhlan sawng hi mi tinin ei dam sunga tha bat tlak ding ei nei chu a nih. Chu dinga hniekhnung maksan dan kong khat chu lekhabua hlu lut a nih.

Kum 1997-a Delhi-a ka hung kir nawka inthokin kum sawmhni zet hun a lo fe el tah. Chu sunga lekhabu kan sut po po hi cheng nuoi sawmnga chuong hu a ni tah. A zatve neka tam hi Delhi Version Baibul inletna le sutna a nih. Inlet le sut dinga buotsai ding hin ram changkanghai bituk zat pe dingin hlawfain mi ruoi ding ni inla, vaibelse zawnga tiem ngai a tih. Suta a um hnunga a hlutna ruok chu poisa hlutnaa hisap thei a ni nawh. Pathienin a hriet.

Tuta khorpuma um po hi lekhabua buotsai dinga riruong zaa sawm khom a la ni nawh. A nih, mihriem chun thaw tum ei hauh, sukpuitlingtu ruok chu Pathien a nih.

(June 24, 2017; Delhi)

###

No comments :