Search


Mar 28, 2015

Shillong Diary


Pen hmŭr ngei
Kum iemani zat liem tah khan mi bengvar tak pakhat hin, “Hmun hrang hranga i khuolzinnaa i thil hmu le tonhriethai i ziek hlak a, ngainuomti takin ei lo tiem hlak a. Iem a ta Shillong Diary ti hi i la ziek ve naw a?” tiin a mi’n don a. Kei chun, hniek phawi dêr loin, “Trŭlna leiin ka hung inzin ngun si a, tlung in hnong palh rawi ka tih ti kan lau lei a nih” tiin fiemthuin ka don a.

“Keivom pen hmŭr a ngei taluo” an ti thu hi mi hril sawng ka hriet rawn ta a, hmaisana mi hril fak ruok chu tu khom ka la tuok hri nawh. Amiruokchu, ka lawm. Thudik nia ka hriet puong suok ngam dingin huoisenna thlarauin a mi la chengchil-ah ka ngai. Ka kawlom hmŭr ngeia sunnatu tak chu khêl ni loin thudik zum a nih. Ei thlirna tukvera inthoka thil ei hmu dan a’n ang ngai naw leiin ngaidan ei siem dan khom a saisa hlak. Trum khata ngaidan indika ei ngai hi thu indik lem ei hriet pha chu a letling hlauh thei. Thutak ruok chu a danglam chuong nawh. Ieng hmelhmang khom putin rangkachak hi siem danglam inla, rangkachak a ni zing tho. Thutak chu thutak. Khêl khom khêl.

Ei thu hril nuom, ei hril ngam dot si lo, mi dang hrila intum anga hang tlip mawina dinga hnawmtinphur trongkam ei hmathè hlak chu “Mi’n an tih” ti hi a nih. ‘Mi’n’ chu miin/mihaiin ti lamtawi a nih. Ei sui chet ruok chun a hriltu kha ‘mi’ tia intum tak kha a lo ni nuom khop el. Mani kuta rûl kuo pur ngam si loa mi kut hmanga pur ang a nih. Chu chu mi vervek le dawizep hmangruo a nih. Ieng anga thu indik khom ni sien, mi theida zawng nia ei hriet hang hril chu mi tinin ei intîm vong. Ei lungril naw daih hrila mi hang inpâk tlor vel hi hawihawmnaa ngaiin ei ching tlangpui. Chu chu Setan hmangraw lek tak laia mi a nih. Chuong ang chun Israel lal Ahab chun a mikhuol Juda lal Jehosafat hmaah lal suklawm dinga thu khêl khûkpuitu zawlnei tehlem ruol thaw ang boka zawlnei Mikaia khom inthawtir a tum ve a, sienkhom a nuom ve dĕr nawh ti Baibulin a mi hril (2 Kron. 18). Pen hmŭr ngei zawlnei Jeremia tluka ieng ang tuornain a zui ding khom ni sien amaa Pathien thu hung tlung huoisen taka khek suokpui ngam an tam nawh. A pen hmŭr sukngeitu chu thudik le thutak a nih. Thudik a ziekhai chu lalin theidaa hremin, a mithmua ngei a lekhazuolhai chu meivapah inchangtir sien khom, thutak neitu Pathien thupêkin Jeremia chun a rawipa Baruk a’n ziek thlaktir nawk vong a nih (Jer 36).

Inpâk derna kawlom chu rangkachak le lungmantam lema mawi taka tle senga sung khom ni sien, thutak lekhatuia inchie a ni pha leh luong angin a tlep thla a, hmang thei a ni nawh. Indikna kawlom hmawr ruok chu thutak lekhatuiah ei phŭm sawt po leh a thra deu deu a, a tler deu deu a, a hmang a’n hoi deu deu a, chatuon khoma hmang ral thei a ni nawh. An leh, thutak chu iem a na? Pilat-in, “Thutak chu iem a na?” tiin Isu an don (Jh.18:38) a, a donna nghak hman loin a suoksan a, Judahan an hekna thuah thiem naw inchangna ding thu mumal a hmu naw thu hektu mipuihai kuomah a va puong daih. Isu ngeiin a zirtirhai kuomah Lampui, Thutak le Hringna a ni thu a lo hril tah leiin hril fie non khom a ngai kher nawh. Hril khom ni sien, vok hmaa lunghlu peihawn ang chauh ning a tih.

Shillong tlangah
Ka tarpu Trana Darngawn nuhmei Lalhlimpui Darngawn, January 13, 2013-a muol lo liem tah lungphun prokram chu EFCI Inkhawmpui Voi 42, 2015 trumtriek tuk, Thawtranni March 16, 2015-a hmang dingin thla iemani zat hmain ro kan phan a. Kan ngainathai le mi ngainatu tam tak, inkhawmpuia hunghaiin ni khat la chama an mi uop thei dan remchang niin kan hriet a. Keikhom, a thi truma a vuinaah ka hang thrang ve ang boka a lungphun nia hang thrang chu thaw ding makmawa ka ngai leiin, kan Baibul sut lai mek Delhi Version (Second Edition) final editing & proofreading kan thaw lai chu maksanin, March 13, 2015 khan Shillong tieng ka vuong tung a. Lalhlimpui hrietzingnaa a naunu upa tak Rose Darthangpui le a pasal Samuel Hrangchalin ‘Hebrai’ bu mal an sut chu kawpi 400 lai ka phur tung bok a.

Rem hre taka lungmawi hongna prokram le ruoi khom thlan hmun le in tieng thaw loa EFCI Center-a thaw vong dinga an lo ruohmang leiin inbuotsaina sin 50% chu zo sa a ni a, a varzângthlak khop el. Hmathlir hla tak neia Shillong tlanga EFCI Center an lo indin hi hma ei sawn tung pei ruolin a hlutzie hung hre deu deu pei ei tih. Puipung le thilthawna iengkimah tluk lut theina um sun inpui a ni a; hmar sak ram kohran inzomkhawm pawl (NEICC) bu zawla trangkai taka kuo suot theina lampui hongtu a ni bok.

Inkhawmpui ka’n tem ve
Hmar sak tieng ka’n zin hun le EFCI General Assembly an innang rawn leiin voi tam kan tem ve ta a, a trumtriek Pathienni tuk a ni deuh tei a. Hma an sawn dan thlirna remchang a ni bakah trum khata laina le ruolthra tam tak chibai theina le hmel hriet thar siemna remchang a ni bok a. Delhi tlanga kar khatah voi khat chauh inkhawm kuata (quota) nei hlak kha tuta trum chu a zawnin voi thum zet kan khawm a, a vangneithlak hle.

Ka’n khawm hmasa tak chu March 14 Inrinni tuk dar 10-ah a nih. Trana leh kan inhnu met leiin biek in le inzoma hall an bawl-a chun inthrung el ka tum leh usher-haiin bengvar takin a sungah an mi thruoi lut a. Pulpit hnung banga inkhawmpui thupui “Ka chungah a thilthaw thrat popo lei hin Lalpa kuomah ieng am pe ve thung ka ta?” (What shall I render unto the Lord for all His benefits toward me) Sam 116:12 an tar kuou chun a mi barakhai hle a, ka lungrilin, “Eheu, a va mak ta hlak de!” ka ti a. Hi zawna hi thiem takin a donna paliin an thre a, chu chu a hriltu dinga ruothai chun an bitum ding a nih: Ka lungril (My heart), Ka taksa (My body), Ka thil neihai (My possessions), Ka thiemnahai (My Skills).

A buoina chu Lusei tronga an inlet, a thim a var thlu loa a ngiel a ngana ei lo kawpi sawng, thlak tum loa ei hmang zui pei lei a nih. A kaikuongpa tak chu “ka chungah a thilthaw thrat popo lei hin” ti hih a nih. Chu chun thilthaw thrat naw khom tam tak nei dinga ngairuotna a mi’n neitir nghal a nih. Lusei tronga Baibul an inlet lai khan ‘thilthaw suol’ le (committing mistake/blunder) ti le ‘thilsuol thaw’ (committing sin) danglamna an hriet hrang naw leiin ‘committing sin’ (thil suol thaw) ti po po hi ‘committing blunder/mistake’ (thil thaw suol) tiin an mi’n letpek vong a, sienkhom a kawk sim le hmar anga inpersan an ni si. ‘Thil suol thaw’ chu danbawsietna, danin thaw lo dinga a ti thaw, theira fa lo dinga dan um chu poisa loa Evi le Adamin an fak kha a nih. ‘Thil thaw suol’ ruok chu hre lo amanih pangpalh thil thaw ‘committing blunder/mistake) a nih. Evi le Adam khan thil an thaw suol nawh, an thaw umzie le an fak ni lá làa thi ding an nih ti thlĕmtu rûl kuoma baihat hrila hril zat zat thei an ni khah. Pathienin thaw lo dinga dan a siem bawsea thei an fak lei khan ‘thil suol an thaw’ a nih. Hienga Baibul trongkam indik lo ei lo hlu lut rawn leiin, ei trong chun ‘theological discussion’ nei mumal thei a ni nawh. Chu chu tu chen khoma hre lo ni awma ei intung khep khup hi Pathien Thlarau Thienghlim sinthaw lei chu ni kher naw nih.

Pahninaa chun, thilthaw thrat le thrat naw bûktu chu a thawtu chunga mi, a thaw thratah lawmman pe a, a thaw thrat nawa soisel thei le hrem theitu a ni deuh tei. Naupangin an thaw thra deuh leh an dar benpek a, an thaw thra naw leh an napar herpek ang deuh a nih. Pathien nina le chunghnungna sukhnuoi thei trongkam hmang nekin inza le chawimawi a phŭna tieng hrilna trongkam hin Pathien a chawimawi lem ring a um. Entirna, ‘Inpâk tlak Pathien’ ti nêkin “Inpak phŭ Pathien’ dam ti lem inla. A hmasaa hin mihriemin prawmawson ei pek a na, a nuhnunga ruok hin chu A nina (attributes) hrimah Pathien chun chawimawi le inpâk a phû ti ei puongna a nih.

Duthusam tling naw sien khom, ei chang buon lai hi hieng ang hin a thu rem thrain sie inla a zie-um lem met el dim: “Ka chunga thil thra a thaw po po lei hin, Lalpa kuomah ieng am pe veng ka ta?” tiin. Delhi Version-a chuh, tlar tinah lam (silebul) riet peia remin hieng hin kan sie:

LALPA thratna zozai el hi,
Ieng tin am rul kîr thei ka ta?

Takrama a thupek zawm si loa ser le sang thila kei lut a, ni tina ama suklawm tuma hlanbiek inhlantuhai a tirdakzie, an thilhlanah lungawi neka a luok suksuoktu an nizie, an trongtraina le rimtui raw chen khom a tirdak thu zawlnei Isai hmanga hriltu (1:10-15) Pathien chun ama chawibiek dan dinga a hril chu “LALPA in Pathien chu in lungril po poin, in thlarau po poin, in hrătna po poin in hmangai ding a nih” (Deut.6:5) ti a nih. Isu khomin thupêk laia ropui tak a ni thu a hril (Mat 22:37). Pathienin mihriem hmangin khawvelah sin a thaw a, mihriema a dit tak chu a lungril, thilpek po po laia hlu tak dithlangtheinaa a thuom chu a nih. Chu chu hmanga mi tin nuna a ‘lalna ram’ indin hi Pathien thiltum a nih. Isu ngeiin, “Pathien lalram chu nangnia um a nih” (Luka 17:21) tiin a hril. Lal Biekna trongtrai ei nei zata “I ram hung tlung raw se” tia ei insam mathlawn lo hi a nih.

Pathien lalram (kingdom of God), Krista inlalna ram hi ei dam lai hringnun sengah tlung si loa thi hnunga van rama (kingdom of heaven) tlung chauh dinga ngai le ringtu ei ni chun ei inngaituo thrat ngai a tih. Ringtu chu ringtu a ni charin Pathien lalna rama lut, khuo-le-tui a ni nghal a, chu mi thar a nina chu ni tin Pathien ditzawng thil thawin a par suok ding a nih. “Ni khat chuh hnena puon la sil ka tih” ti a, thi hnung chauha hnena puon sil dinga ringna hi Rih Dil theulawzi (cultural perspective)-a inthoka thlir chun awm hlein inlang sien khom, inchuktirna him lo a nih. Ringtu chu Krista a ringna leia Kalvari hnena changtu a ni leiin ieng lai khom hnena puon siltu a ni ding a nih.

A tuk (March 15) Pathienni zing inkhawmah Rev. Zoramsiem Nungate, EFCI Secretary-a inthoka penson hlim hlol chawimawina le inthlana an nei a. Hla thu thlum tuihnănga inchie zop inthlana thu a pastor nipuihaiin an hang insam zo chun hming hmaa Reverend (Rev) ziek thei, la thok lai poin inthlana hlapui an rem a, Associate Evangelist-at-Large Rev. Lalnghaksangin hne takin khuongpui a hlap a. Pulpit hmaa hmun ruok lien tak keng lo khop, korchung dum le uk ngot hak, Silchar bazarpui bula hmunhnok tlantu vaak ruol fu khup ang ela tamin, a chunga hla châng ei tar lang hi voi hni zet an saknon a, anni rongbawltu bika inngaihai hlapui dinga phuok ni awm tak hrim le an lung innona zawng a ni bok a, a sŭrin a sûr tluk tluk el a nih.

Chuong laia ka ngaituonaa ri hung lut hmasa tak chu, “Nang khom hi dîlte phula hin lilut ve la chuh, i khawhmu chuongliem bik kher naw nih” ti hih a nih. Ni telul e! Ei khawvel pal laia ei boruokin mi tin hi a mi chìm a, khaw dang ngha loa ei belte intlok le phul liem ri ringot ei buoipui hun hi a um rĕng a nih. Pentecost Ni-a an phul liem dan hmutuhai chun, “Uoiin an inrui a ni hih!” an ti el. Peter ruok chun uoiin inrui an ni nawzie le an phul liem san chu huoisen takin a hril fie a, mi sangthum zet kristienah a lak lut a nih. Sienkhom, Isu thrang der lo khoma lungnona lei ringota phul liem thei a nih. Adolf Hitler khan a hmang trangkai hle a, a thu le hla phulpuihaiin Juda mi maktaduoi ruk neka tam hiel German ram ringota inthok khomin an rawt ram a nih. Iengkim ei thaw hi a sanah ei chieng chun ei tum sukpuitlingna dinga thahrui mi petu a ni thei. Ei hriet naw ruok chun lamving phungsor ang char ngirhmuna um thei a nih.

Lungmawi hongna prokram
Lungmawi hongna prokram chu chawhnung dar 1-3:30 chen nei a, chu zoah ruoi thre a nih. Eini laia hieng thil thaw nikhuoa hin mimal hminga fielna ei siem bakah kohran tinah fielna ei siem a. Mi ieng zat am an hung ding ti ruok chu prokram ei hmang zo hma khat hriet thei lo a nih. Sorkar thoktu ta dingin chawl ni a ni naw leiin harsatna nei an um ding ti hriet sa a ni a. Amiruokchu, hi hun mi hmangpui dinga inkhawmpuia hung la chambang tam tak an um bakah ka tarpu Trana Darngawn le a nuhmei Lalhlimpui kha Shillong tlanga Zo hnahthlakhai khawvel thar indintu laia a ser laia a mei ang, tlangmihai lai chauh khom ni lo, a ram mi le Vai ruol tam tak hriet hlaw an ni leiin, mi 1600 vêl bek hung dingin kan hisap a; fak le dawn khom chuong ang dinga buotsai a nih.

Prokram tran hunah mi an la tlawm leiin minit sawmthum ding lai kan la sukhnu a. Programme Vongtu hi keima ang boka Darngawn-Faiheng mak, pa invong fel, Sipai Chaplain-a penson, a thok laia Sipai Chaplain laia India ram puma Captain kai hmasa tak, Rev. Lalzirlien Biete a nih. A naunu Gospel Biete hi ka mo, ka naupa David Lalhmingsang nuhmei, tuta Philippines-a um mek hi a nih.

Lungmawi hongtu dinga kan lo beisei Dr. (Rev) Rochunga Pudaite chu chawl hadam ding le check-up nei dinga NEIGRIHMS-a an admit leiin EFCI President Rev. Lalbiektluongin hnè takin a hong a. A lunga chun hieng hin ziek a nih:

Lalhlimpui Darngawn
(Feb 11, 1949-Jan 13, 2013)
Lungdit sakruong
zalna piellei
(Herein lies our Beloved)

Phuntu
T/Upa Trana Darngawn
&
A nauhai
John F. Darngawn
Rose Darthangpui
Joel L. Darngawn
Rev. Simon L. Darngawn

March 16, 2015

Lungphuna thu ziek hi hla phuok neka hautak lem a ni a. Ka tarpu Zakhum le tarpi Khuongzing bakah an nau lutir Lalngatta lungphuna thuhai kha ka phuok bakah tuta hi anni sungkuo lungphuna thu ka phuok voi lina a nih. Hi ti loa ka phuok chu Pherzawl High School hmaa 2015-a phun H.Thanglora lung, ka ruolpa L.Rokung lungphun le ka rawipa Justice T. Vaiphei nu lungphun a nih. A tam lem hin ieng thu am an inchuon nuom an hriet naw a, “Thra i ti ang angin” ti a ni zie. Chuleiin, lungphuna thu ziek dinga mi ngentu zaa sawmkuo neka tam mi ngenna chu ka hnawl a nih.

Lungphuna ei thu ziek tam lem hi ka ngai dan chun khêla intiemna a nih. Kumtluonga innghil lo dinga thu ziektuhai hi thrang khat hre fu chu hril lo, kum khat kum hni velah thlan enpui inla, thrŭlin a lo chǐm khum hman tah hlak. Kum sawmhni hnunga lem chu a thlan hmun hre chieng ta lo ei tam. Tuta trum khom thlan lunga ziek ding draft sei duotin an mi hung thon a, mal khat khom ka hmang nawh. “A thlarau thok dan zirin la hung ziek ka tih” tiin ka’n thla a. Thla iemani zat hnungah, ka zing thoin, “Lungdit zalna piellei thuoriet” ti a hung inlang a Ka zuk ngaituo non chun, a hnuoi taksa zalna hmun inchikna chauh a na, vanah address hlun nei ta sa a ni leiin ‘Lungdit sakruong zalna piellei” ti a, a hnuoiah bracket sungah “Herein lies our Beloved”) ti ziek chu fuk lem dingin ka ring a, chu chu kan hmang tah a nih. A tawi taluoa ngai pawl, a hla dit le Baibul chang dit ziek sa dinga dit pawlin rawl an hung nei bok a. Thlanlung hi Baibul chang le hla chang zongna dinga phun a ni nawh ti an ngaituo naw lei a ni el thei.

Thu ka hrilnaah ringtu thi tah hai address chu van a ni a, hnuoia an address cheng bêr bŭra ei inchuon hi Krista ringtu intihai thaw ding a ni le ni naw bi chieng a thratzie le Mosolman-hai chun Muslim taphot chu van rama fe dinga an ring leiin, fîr taka Islam sakhuo an zuina Saudi Arabia-a lem chu thlan hmun a um naw a, a thi pha leh thlaler pilvutah an va rol lut a, chuong ang chun Saudi Arabiaa ka um laia an lal King Khaled, February 13, 1982-a a thi khomin an thaw thu ka hril a. A tuka ka inlenghai mi hril nawk chu, “Pu Keivom hi a ngaidan a modern (tulai) taluo a, Kristien sakhuo neka Muslim sakhuo indik lema a hril el kha chu a fe suol deu an tah” an ti thu chu a nih.

A AW B hawrop lam thiem lo le hmang thiem lo, siem thratna le siem phuisuina rawl hrim hrim ngai thei lo, lekhathiem inti ve si ei um khep khup ang hin, kohran tin sunga khom hin ei thu lo inchuktirhai hi a’n dik le indik naw mit thara en tum lo le en nuom lo, ieng anga inlet indik lo le trong indik lo hmangna khom ni sien, Baibul thu an lo baihat tah le a umzie ni ding awma an lo ngairuot, indik si lo chu a’n dik lem hang hril inla, thangtlawma la pawl ei um a. Hi thil inhnok po po hung suokna hnar chu BSI sut ei Baibul a nizie hang hril inla, ngaithla nuom lo hrim hrim pawl, damna dinga dar rul, Mosie khai kha en nuom thrak lo, mawlna thipui thrak ngam khopa Setanin an lungril a bawi-hne ei tam a nih. Hi thudik ka ziek ngam lei hin, “Keivom pen hmur a ngei taluo” tia rawl tawp insuoa khek pawl um ngei ei tih. Thudik pen hmur a nih a ngei chuh. Chu pen chu a nih Pathien zawlnei po poin huoisen taka an hmang khah.

Kan prokram chu tluong taka fe-in a hun takah kan zo a, ruoi hnienghnar tak kan kil tlang a. Tuta trum chu mi tam lem fak theia ngai ar sa le nga sa chauh kan buotsai thung a, tuchahaiin duthusama inhnikin an siem a, chawimawina nopui hlaw tlak an nih. Conductor Rev. Lalzirlien Biete le keini pahni khom tucha hotua thrang ding kan ni laiin, kan thrang naw inhriet der loa mi’n awl thei an tam leiin, Global Darngawn Makpa Association-a Life President Dr. Rochunga Pudaite le kei Vice-President laia Senior tak hmingin, kan tucha chanpuihai chungah kan lawmzie a tlampuiin an hmaah kan bun. Darngawn nu nei taphot chu engthawl naw hai sien khom an ham a thra, hnienghnar peiin fatuna ding an la hau pei ding a ni si a…

(March 28, 2015, Delhi)

(La um pei ding)

###

1 comment :

John Hranngul said...

I thu le hla a dang char keini thralai ruol hin Pu Keivom Ne Ne tui naw chun kan thleithei tak tak ta nawh. Damsawt la hung ziek nawk pei rawh............